Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT); çok genel bir tanımlamayla, kişinin psikolojik sorunları ile ilişkili ya da onları sürdüren düşünce, duygu ve davranışlarını hedef alarak iyileşme sağlamayı amaçlayan bir psikoterapi ekolüdür. Bu ekolün davranışçı kısmı kişinin gözlemlenebilen uyumsuz davranışlarını belirleyip ona çeşitli terapi teknikleri aracılığıyla daha uyumlu davranışlar kazandırmayı hedefler. BDT’nin bilişsel kısmı ise kişinin zihinsel süreçlerini ele alır. Terapide kişilerin kendilerinde zorlayıcı duygular yaratan ve onları uyumsuz davranışlara iten düşünceleri belirlenerek onlara çeşitli terapi teknikleri aracılığıyla daha nesnel, gerçekçi düşünme yetisi kazandırılır. Bu düşünce ve davranış değişikliği sayesinde kişinin hissetmekten sıkıntı dile getirdiği korku, kaygı, üzüntü, öfke, acı, utanç gibi olumsuz duygularında ve zamanla psikolojik sorunlarında azalma olur.
Bilişsel ve Davranışçı Terapiler
Yaygın kanının aksine BDT tek bir terapi yaklaşımını içermez. Aksine, BDT insan davranışını ve psikolojik sorunlarını açıklarken benimsedikleri felsefi ve teorik ilkeler açısından ayrışan ama ortak bir bakış açısıyla çok sayıda davranışçı ve bilişsel terapi tekniğini farklı şekillerde harmanlayarak iyileşme amaçlı kullanan terapileri bünyesinde barındıran şemsiye bir terimdir. Yani, tek bir BDT yoktur, farklı psikolojik sorunlar için kullanılan farklı BDT programları vardır. Bu yüzden “bilişsel davranışçı terapi” terimi bu terapi ekolünün ne kadar geniş ve kapsayıcı olduğunu yakalayamadığı için “bilişsel ve davranışçı terapiler” terimini tanımlamada kullanmak çok daha uygundur. 1,2
BDT programları incelendiğinde bazılarının daha çok düşünce değişikliğine diğerlerinin ise daha fazla davranış değişikline ağırlık verdiği görülmektedir. Hatta, bazı programlar sadece bilişsel terapi, bazıları ise sadece davranış terapisi barındırmaktadır. Araştırmalar çeşitli anksiyete bozuklukları ve depresyon tedavisinde sadece davranış terapisi uygulamanın hem düşünceleri hem davranışları değiştirmeyi hedefleyen BDT programları kadar iyileşme sağladığını göstermektedir.3-8 Davranış değişikliği kişilik bozuklukları tedavisinde de terapötik müdahalelerinin odağıdır